Möminə Xatun türbəsi

  • Əcəmi Əbubəkr oğlunun dövrümüzə çatmış ən gözəl əsəri olan Möminə xatun türbəsi bu gün də orta əsrlər Naxçıvan şəhərinin əzəmətini əks etdirir. Naxçıvan memarlıq məktəbinin, bədii memarlıq səviyyəsinin bir şahidi kimi Naxçıvanın mərkəzində yüksəlir.
  • Abidənin üzərindəki kitabədən türbənin 1186-cı ildə Atabəy Şəmsəddin Eldənizin oğlu Məhəmməd Cahan Pəhləvanın arvadı Möminə xatunun şərəfinə tikildiyi məlum olur. Monumental, əzəmətli bir tikinti olan Möminə xatun türbəsi Naxçıvana gələn səyyah və tacirlərin diqqətini çoxdan bəri özünə cəlb etmiş və abidə bir çox əsərlərdə öz əksini tapmışdır. Hələ XIX əsrin əvvəllərində Naxçıvana gələn Dübua de Monper abidəyə diqqət yetirmiş və onun kitabələrinin üzünü çıxararaq Peterburqa, akademik Frenə göndərmişdir. O zamandan bəri müxtəlif alim və şərqşünaslar türbənin özü və kitabələri haqqında əsərlər nəşr etdirmişlər.
  • Möminə xatun türbəsi bürcvari Azərbaycan türbələrinin ən görkəmli nümunəsidir. Zəmanəmizə qədər qalmış hissəsinin hündürlüyü 26 metr olan Möminə xatun türbəsinin xarici örtüyü dağılmışdır. Onun da 8 metr olduğunu nəzərə alsaq türbə keçmişdə 34 metr hündürlüyü olan dairəvi bir tikinti olmuşdur.
  • Abidə yeraltı hissədən və yerüstü qurğudan ibarətdir. Yeraltı sərdabə hissəsi planda onbucaqlıdır. Sərdabənin quruluşu burada olduqca maraqlı bir şəkildə həll edilmişdir. Mərkəzdə yerləşmiş sütundan onbucaqlının hər küncünə bir tağ atılmışdır.
  • Möminə Xatun türbəsinin əsas hissəsini təşkil edən yerüstü abidə xaricdən ongüşəli, daxildən isə dairəvidir. Kərpicdən tikilmiş Möminə xatun türbəsinin quruluşu Yusif Küseyir oğlu türbəsinə oxşardır. Yəni burada da türbənin bucaqları çıxıntı şəklində həll edilmiş, səthlər isə batıq vəziyyət almışdır. Lakin Möminə xatun türbəsində bu memarlıq sxemi olduqca zəngin bir surətdə işlənmiş və türbənin bütün səthləri memarlıqla rəssamlığın sintezi şəklində təzahür edir. Möminə xatun türbəsi səthlərinin və bucaqlarının kitabə və həndəsi ornamentlədən ibarət olan bəzəyi, gəc üzərindəki nəbati təsvirləri haqqında dəfələrlə monoqrafik əsərlər yazılmışdır. Türbənin bucaqlarındakı çıxıntılar əsas etibarı ilə kufi xətlə işlənmiş kitabə ilə örtülmüşdür. Bu kitabələrin türbənin ümumi quruluşunda nə qədər əhəmiyyətli mövqe tutduğunu göstərmək üçün təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, bu kitabələrin ümumi uzunluğu 500 metrə çatır.
  • Möminə xatun türbəsinin üzərindəki ornament bəzəkləri sənətkarın tükənməz fantaziyaya malik olduğunu göstərir. Bütün səthlərin ornamenti müxtəlifdir. Sənətkar təkrara yol verməmişdir. Lakin onun məharəti orasındadır ki, müxtəlifliklə bərabər bütün ornamentləri eyni səciyyədə yaratmış və beləliklə, abidənin ümumi vəhdətini saxlaya bilmişdir.
  • Səthlərin həndəsi ornamentinin əsasını çoxuclu ulduz və ondan gedən süvari xəttlər təşkil edir. Burada 5,6,8 uclu ulduzlara və 6,8 bucaqlı quruluşlara təsadüf edilir.
  • Türbənin ancaq Qərb səthi başqa şəkildə həll edilmişdir. Burada səth iki yerə bölünmüş, aşağı hissəsində giriş qapısı baştağ şəklində həll edilmiş, yuxaRı hissəsində, başqa səthlərdə olduğu kimi ornamental bəzəklər verilmişdir. Memarın adını və abidənin inşaat tarixini göstərən kitabələr türbənin Qərb səthində, portaldan yuxarıda göstərilmişdir. Möminə xatun türbəsinin yuxarı hissəsindəki qurşaq bütün səthləri əlaqələndirir və orada yerləşdirilmiş kufi xəttin firuzəyi kaşı yerli üzərində olması bu kitabə qurşağını binanın əhəmiyyətli bir kompozisiya elementinə çevirir.
  • Möminə xatun türbəsinin daxilindəki yeganə bəzək ünsürü türbənin günbəzinin iç tərəfində yerləşdirilmiş dörd böyük qönçədir. Dairəvi şəkildə olan bu qönçələrin içərisində nəbati naxışlı rəsmlər və son zaman aydınlaşdırılmış yazılar ornament şəklində yerləşdirilmişdir. Burada Allah (c.c.), Ömər, Osman, Əli sözləri yazılmışdır. Görünür memar öz adını da bu adlarla birləşdirmişdir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, I xəlifə Əbubəkrin adının memarın atasının adı ilə eyni olması onu belə mürəkkəb kompozisiya yaratmağa sövq etmişdir.
  • Məlumdur ki, XII əsrdən çox sonra da Əcəminin Naxçıvanda yaratdığı abidələr müxtəlif sənətkarlara nəinki ölkə daxilində və hətta Azərbaycanın sərhədlərindən kənarda da bir nümunə olaraq qalırdı. Əcəmi Əbubəkr oğlunun yaxın Şərq ölkələrində təsirini göstərməyə məşhur alman şərqşünası Ernist Ditsin "Türk sənəti tarixi" əsərində irəli sürdüyü mülahizə çox yaxşı nümunə ola bilər. O, Anadolu türklərindən olan məşhur Memar Sinanın yaradıcılığından bəhs edərkən deyir ki, Memar Sinanın İstanbulda tikdiyi bəzi türbələr, şübhəsiz ki, Naxçıvan türbələrinin təsiri nəticəsində əmələ gəlmişdir. Memar Sinanın Naxçıvan abidələri ilə necə tanış olduğunu izah edərkən Dits qeyd edir ki, Memar Sinan ordu mühəndisi sifəti ilə XVI əsrdə yeniçərilərin səfərlərində iştirak etmiş və Naxçıvanda olmuşdur.
  • Türkiyə tədqiqatçıları da bunu qəbul edirlər. Memar Vədat Dalokay "Toplumcu Sinan" adlı məqaləsində Sinanın İstanbuldakı Xosrov Paşa türbəsindən bəhs edərkən "Atabəylərdən qalma bir nəfəs gəlir" yazmışdır.
Aşağıdakı kateqoriyalara verilmişdir:
Şərh yazın
Göstərişlər və göstərişlər
Tərtib et:
Tebriz Quliyev
5 Июня 2013
Yaşıyan tarix.
Polad Sadikhov
10 Yanvar 2013
Gelib gormaya deyer.
????????Whtspp:+90.555.7038888 лучший друг - eng yaqin do'st
Bence Görülmeye değer
Elnur Veliyev
16 Мая 2012
fexrimizlerden biri
6.5/10
585 insanlar burada olmuşdur

Yaxınlıqdakı otellər

Bütün otellərə baxın Hamısını gör
Hyatt Place Jermuk

başlayan $111

Sochi Palace Hotel Complex

başlayan $44

Jermuk Ararat Health SPA

başlayan $87

Jermuk Ani Hotel

başlayan $41

Yegevnut Hotel

başlayan $37

Three Jugs B&B

başlayan $17

Yaxınlıqdakı tövsiyə olunan yerlər

Hamısını gör Hamısını gör
İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Yusif ibn Küseyir türbəsi

Yusif ibn Küseyir türbəsi — Naxçıvan şəhərində yerləşən, Naxçıvan-Mara

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Müqəddəs Stepanos monastırı

Müqəddəs Stepannos Monastırı - Culfa şəhərindən 15 km aralı, Araz çayı

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Proshaberd

Proshaberd (Հայերեն. Պռոշաբերդ, also Boloraberd) is a fortress built

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Noravank

Noravank ( Նորավանք, meaning new monastery) is a 13th century Armenia

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Areni Church

Surb Astvatsatsin of Areni (Հայերեն. Սուրբ Աստուածածին

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Ertij Fort

Ertij is a fort built during the 13th century. It is situated upon a

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Areni-1 cave complex

The Areni-1 cave complex is a cave in the Areni village of southern

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Gndevank

Gndevank (Armenian: Գնդեվանք, meaning Round cathedral) is a 10th-ce

Oxşar turistik məkanlar

Hamısını gör Hamısını gör
İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Tac Mahal

Tac Mahal (Devanagari: ताज महल, Nastaliq: تاج محل). Hindistan'da bina

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Məscidül-Nəbi

Peyğəmbər məscidi və ya Məscid ən-Nəbəvi (ərəb. المسجد الن

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Anıtqəbir

Mustafa Kamal Atatürk (Türkcə: Mustafa Kemal Atatürk), Türk Milli Qurt

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Ohel (Chabad)

The Ohel is the name of a religious shrine in Queens, New York, to

İstək siyahısına əlavə edin
Mən burada olmuşam
Ziyarət etdi
Mausoleum of Mohammed V

The Mausoleum of Mohammed V contains the tombs of the Moroccan king

Bütün oxşar yerlərə baxın